Sipërfaqja e tokës e prekur nga thatësira ekstreme është trefishuar që nga vitet 1980, ka zbuluar një raport i ri mbi efektet e ndryshimeve klimatike.
48 për qind e sipërfaqes së tokës së Tokës pati të paktën një muaj thatësirë ekstreme vitin e kaluar, sipas analizës nga Lancet Countdown on Health and Climate Change, nga një mesatare prej 15% gjatë viteve 1980.
Pothuajse një e treta e botës, 30%, përjetoi thatësirë ekstreme për tre muaj ose më gjatë në vitin 2023. Në vitet 1980, mesatarja ishte 5%.
Studimi i ri ofron disa nga të dhënat më të përditësuara globale mbi thatësirën, duke treguar se sa shpejt po përshpejtohet. Pragu për thatësirë ekstreme arrihet pas gjashtë muajsh me reshje shumë të ulëta ose nivele shumë të larta avullimi nga bimët dhe toka.
Kjo paraqet një rrezik të menjëhershëm për ujin dhe kanalizimet, sigurinë ushqimore dhe shëndetin publik dhe mund të ndikojë në furnizimin me energji, rrjetet e transportit dhe ekonominë.
Shkaqet e thatësirave janë të ndërlikuara, sepse ka shumë faktorë të ndryshëm që ndikojnë në disponueshmërinë e ujit, nga ngjarjet natyrore të motit deri te mënyra se si njerëzit përdorin tokën.
Por ndryshimi i klimës po ndryshon modelet globale të reshjeve, duke i bërë disa rajone më të prirura ndaj thatësirës.
Rritja e thatësirës ka qenë veçanërisht e rëndë në Amerikën e Jugut, Lindjen e Mesme dhe Bririn e Afrikës.
Në Amazonën e Amerikës së Jugut, thatësira po kërcënon të ndryshojë modelet e motit. Po thahen pemët që kanë një rol për të luajtur në stimulimin e formimit të reve të shiut, gjë që prish ciklet delikate të balancuara të reshjeve, duke krijuar një lak reagimi që çon në thatësirë të mëtejshme. Megjithatë, në të njëjtën kohë me tharjen e pjesëve të mëdha të tokës, reshjet ekstreme janë rritur gjithashtu.
Në 10 vitet e fundit, 61% e botës pa një rritje të reshjeve ekstreme, krahasuar me një mesatare bazë nga 1961-1990.
Lidhja midis thatësirave, përmbytjeve dhe ngrohjes globale është komplekse. Moti i nxehtë rrit avullimin e ujit nga toka, gjë që i bën periudhat kur nuk ka shi edhe më të thata.
Por ndryshimi i klimës po ndryshon gjithashtu modelet e reshjeve. Ndërsa oqeanet ngrohen, më shumë ujë avullon. Ajri po ngrohet gjithashtu, që do të thotë se mund të mbajë më shumë lagështi. Kur kjo lagështi lëviz mbi tokë ose konvergon në një stuhi, që çon në shi më intensiv.
Thatësira ekspozoi 151 milionë më shumë njerëz ndaj pasigurisë ushqimore vitin e kaluar, krahasuar me vitet 1990, e cila ka kontribuar në kequshqyerjen. Vdekjet e lidhura me nxehtësinë për mbi 65 vjeç gjithashtu u rritën me 167% krahasuar me vitet 1990./ BBC
/rtsh.al/