Me Rusinë e cila po rraskapit forcat ushtarake të Ukrainës dhe presidentin e ri të SHBA-së, Donald Trump, që u bën presion të dy palëve për t'i dhënë fund luftës së tyre gati 3-vjeçare, Kievi dhe disa nga aleatët e tij evropianë po diskutojnë se si kjo mund të arrihet në një mënyrë që do të garantonte sigurinë në të ardhmen për Ukrainën.
Disa ide janë përhapur në të kaluarën, por ajo që aktualisht fiton terren është stacionimi i mijëra trupave evropiane në Ukrainë, megjithëse jo nën flamurin e NATO-s, për të shërbyer si një forcë parandaluese dhe reagimi të shpejtë nëse Rusia e pushton përsëri, por që kundërshtohet nga Moska.
Kievi ka sinjalizuar një gatishmëri për të shqyrtuar kushtet e armëpushimit, por presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy ka thënë se premtimet e sigurisë nga aleatët e Kievit do të ishin çelësi për një paqe të drejtë dhe se pa to, do të ishte vetëm çështje kohe para se Rusia të pushtonte përsëri vendin. Zyrtarët ukrainas thonë se marrëveshjet e kaluara me Kremlinin ishin të pavlera, duke vënë në dukje paktet e vitit 2014 dhe 2015 që Rusia nënshkroi pas aneksimit të paligjshëm të Krimesë, por më pas u prish me pushtimin e saj të vitit 2022.
Mbetet për t'u parë nëse Rusia do të dëshironte t'i jepte fund luftës, ndërkohë që forcat e saj duken të jenë në këmbë, edhe pse po pësojnë humbje të mëdha, ose çfarë kushtesh mund të kërkojë Kremlini. Por pjesa tjetër e Evropës po pajtohet me atë që përkthehet një humbje e Ukrainës për sigurinë e saj.
“Kjo nuk ka të bëjë vetëm me sovranitetin e Ukrainës. Sepse nëse Rusia ia del mbanë në këtë agresion, do të ndikojë te të gjithë ne për një kohë shumë, shumë të gjatë”, tha kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar Keir Starmer gjatë një vizite të fundit në Kiev.
Cilat plane armëpushimi janë diskutuar?
Me kthimin e Trump në Shtëpinë e Bardhë dhe kërcënimet e tij për të tërhequr mbështetjen thelbësore të SHBA-së nga Kievi, nëse Evropa nuk mban më shumë barrën e Ukrainës, disa liderë evropianë janë zotuar për vendosmërinë e tyre. Presidenti francez Emmanuel Macron tha se ndërtimi i garancive të sigurisë për Ukrainën është një përgjegjësi kryesore për kombet evropiane, ndërsa Starmer tha se Mbretëria e Bashkuar do të luante një "pjesë të plotë" në çdo përpjekje paqeruajtëse.
Ukraina e konsideron NATO-n si penguesin më të fuqishëm ndaj Rusisë, por Trump dhe disa liderë të lartë evropianë kanë hedhur ‘ujë të ftohtë’ mbi idenë e një pranie paqeruajtëse të udhëhequr nga NATO në Ukrainë.
Ndër idetë që me sa duket nuk kanë fituar mbështetje ishte ajo në të cilën aleatët do të investonin masivisht për të armatosur Ukrainën deri në fund për të penguar një sulm të ardhshëm rus. Pothuajse me siguri kjo do të kërkonte mbështetje të madhe amerikane, e cila mund të mos jepet nën presidencën e Trump.
Një ide tjetër, e sugjeruar nga ukrainasit, do të ishte t'u kërkonte aleatëve që ta mbrojnë atë nga sulmet ajrore ruse në shkallë të gjerë, ngjashëm me mënyrën se si SHBA ndihmuan në mbrojtjen e Izraelit nga një sulm me dron iranian vitin e kaluar. Ekspertët thonë se një dobësi e mundshme e kësaj qasjeje do të ishte se ajo do të ekspozonte teknologjinë e sofistikuar të mbrojtjes perëndimore ndaj sulmeve ushtarake ruse.
Një ide e tretë, e cila po tërheq vëmendjen, është ajo e Macron-it e paraqitur gati një vit më parë dhe është modeluar sipas armëpushimit korean. Ai parashikon që trupat perëndimore të vendosen në Ukrainë si një forcë parandaluese dhe reagimi të shpejtë.
Zelenskyy tha se do të duhej të kishte mjaft trupa aleate të stacionuara në Ukrainë për të kapërcyer avantazhin e fuqisë ushtarake të Rusisë.
Për më tepër, tha ai, Kievit do t'i nevojiten flukse të mjaftueshme armësh, duke përfshirë ato me rreze të gjatë, në gjendje që të godasin kompleksin industrial të mbrojtjes të Moskës, duke përfshirë disa që janë më shumë se 1,000 kilometra (620 milje) thellë brenda territorit rus. Trump e kundërshton këtë ide.
Megjithëse Trump po i shtyn Zelenskyy dhe presidentin rus Vladimir Putin të "bëjnë një marrëveshje", liderët evropianë po përballen me pyetjet se sa mbështetje ushtarake dhe financiare mund të ofrojnë teorikisht dhe sasinë e rrezikut politik që ata do të ishin të përgatitur të merrnin brenda vendit nëse ata do të dërgonin trupa në Ukrainë. Kjo ndoshta do t'i vinte në rrezik.
Trupat aleate në Ukrainë?
Diskutimet mund të jenë të kota. Rusia e sheh Ukrainën si pjesë të oborrit të saj gjeopolitik, jo të Perëndimit. Putin beson se po e fiton luftën dhe mund t'ia kalojë Kievit dhe nuk do të pranojë një propozim që do të vendoste trupat perëndimore në Ukrainë, thanë për Associated Press zyrtarë aktualë dhe ish-zyrtarë të lartë evropianë dhe rusë.
"Putini nuk do t'i thoshte kurrë po kësaj," dhe kombet evropiane nuk do të kishin gjasa të ecin përpara nëse Putini e bën të qartë se është një vijë e kuqe, tha Boris Bondarev, një ish-diplomat rus që la postin e tij në shenjë proteste pas fillimit të luftës.
Maria Zakharova, zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme të Rusisë, tha të enjten se trupat e NATO-s në Ukrainë do të ishin "kategorisht të papranueshme" dhe do të provokonin "përshkallëzim të pakontrolluar".
Megjithatë, një këshilltar i qeverisë ukrainase tha se "diskutimet teknike" me aleatët janë në vazhdim dhe spekuloi se Moska mund të pranojë një skenar të tillë në varësi të lëshimeve që Ukraina është e gatshme të bëjë. Zyrtari foli me AP në kushte anonimiteti për të folur lirshëm për çështje të ndjeshme.
Zelenskyy tregoi këtë javë se ai dëshiron mbështetje të huaj dhe se Ukrainës do t'i duhen minimalisht dhjetëra mijëra trupa aleate.
Nëse vendet evropiane do të pranonin të dërgonin trupa në Ukrainë, kjo do t'i dërgonte një sinjal të fortë Rusisë se Evropa synon të ketë rol në lojë, tha Camille Grand, një ish-zyrtare e NATO-s tani në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë.
Por edhe nëse kombet evropiane do të binin dakord, ka pyetje rreth kapacitetit të prodhimit ushtarak të Evropës, fuqisë punëtore dhe aftësisë për të mbushur një vakum të mundshëm nëse pritet një reduktim i ndihmës së SHBA nën Trump. SHBA i siguron Kievit 40% të mbështetjes së saj ushtarake.
Prodhimi i mbrojtjes i Evropës është i fragmentuar përgjatë vijave kombëtare dhe është i pafinancuar, dhe ka pyetje rreth aftësisë së qeverive kombëtare për të mbrojtur popullin e tyre, e lëre më për të përmbushur nevojat e mëdha të Ukrainës.
Paqeruajtës apo kufitarë?
Ka shumë aspekte të propozimit të Macron që duhet të hekurosen, duke përfshirë se ku në Ukrainë do të dislokoheshin forcat aleate, cilat vende do të dërgonin trupa dhe çfarë aftësish do të kishin "sepse kjo do të ishte gjithashtu një sinjal i aftësisë së tyre për të luftuar. ”, tha Marie Dumoulin, drejtoreshë programi për Evropën e gjerë në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë.
Në bisedat me AP, zyrtarët ukrainas i përshkruan trupat e tilla aleate si një mision paqeruajtës, por edhe si një forcë kufitare, në të cilën ata do të angazhoheshin për të kundërsulmuar në rast të një sulmi rus.
"Ka keqinterpretime kur njerëzit e përshkruajnë këtë si paqeruajtje të mundshme," tha Dumoulin. Një zyrtar i lartë ukrainas dhe dy zyrtarë perëndimorë u pajtuan. Zyrtarët folën në kushte anonimiteti për të folur lirshëm për bisedime të ndjeshme.
Një mision tradicional paqeruajtës kërkon një votë të OKB-së, një që Rusia mund ta vërë lehtësisht veton. Ai gjithashtu nuk do të përfshijë një garanci për kundërsulm në rast të një sulmi rus – një komponent kyç i llojit të garancisë së sigurisë që kërkon Kievi.
Megjithëse nisma do të ndodhte jashtë formatit të NATO-s, një zyrtar perëndimor vuri në dukje batalionet shumëkombëshe të NATO-s në vendet baltike – të cilat, ndryshe nga Ukraina, janë anëtarë të aleancës – si një model të mundshëm. Të tjerë gjithashtu kanë aluduar për forcat stabilizuese si në Bosnje si shembull.
Presidenti ukrainas tha se ai diskutoi propozimin francez për kontingjentet e huaja me Mbretërinë e Bashkuar, Francën, Poloninë dhe shtetet baltike, por realiteti është se do të haste rezistencë të ashpër nga Putin. Megjithatë, hapja e negociatave me një propozim për një prani të trupave perëndimore në Ukrainë mund t'u lërë vendeve evropiane hapësirë negociuese për të manovruar me Putinin, i cili do ta shihte një sugjerim të tillë "si NATO në Ukrainë gjithsesi", tha Dumoulin.
/rtsh.al/
