Kryebashkiaku i Beogradit Aleksandar Sapiç ka rindezur një debat mbi trashëgiminë jugosllave duke propozuar heqjen e varrit të ish-presidentit jugosllav Josip Broz Tito nga Muzeu i Jugosllavisë.
Propozimi dhe reagimi që pasoi sollën në sipërfaqe marrëdhënien e ndërlikuar të vendit me të kaluarën e tij komuniste.
Tito, i cili udhëhoqi Republikën Socialiste Federative të Jugosllavisë deri në vdekjen e tij në vitin 1980, u varros në një mauzoleum të quajtur Shtëpia e Luleve, tani pjesë e Muzeut të Jugosllavisë.
Sapiç më parë bëri thirrje që muzeu të ripërcaktohet si "Muzeu i Historisë Serbe" dhe që eshtrat e Titos të riatdhesohen në vendlindjen e tij në Kroaci.
Ish-ylli i vaterpolos dhe anëtari i lartë i Partisë Progresive Serbe (SPS) në pushtet tha në një konferencë shtypi më 15 shtator se memorialet komuniste duhet të hiqen nga hapësirat publike në Beograd, duke përfshirë mauzoleun e Titos dhe varrin e katër heronjve të njerëzve nga kalaja e Kalmegdanit, duke deklaruar se “bolshevizmi dhe komunizmi duhet të hiqen një herë e përgjithmonë”.
Sapiç sugjeroi që në qendër të Beogradit të ngrihej një monument për udhëheqësin çetnik të Luftës së Dytë Botërore Draza Mihailovic.
Mihailovic u ekzekutua për bashkëpunim nazist nga qeveria partizane në vitin 1946.
Ai u rehabilitua nga gjykata në 2015, por trashëgimia e tij mbetet e diskutueshme.
Propozimi i Sapiçit ka tërhequr kritika nga qarqe të ndryshme, duke përfshirë partnerët e tij të koalicionit.
Ivica Daçiç, ministri i brendshëm i Serbisë dhe kreu i Partisë Socialiste të Serbisë (SPS), u distancua nga plani, duke deklaruar se partia e tij "nuk do të mbështesë heqjen e memorialeve komuniste".
Aleksandar Antiç, nënkryetar i SPS-së, shtoi se pozicioni i Sapiçit ishte "mendimi i tij personal" dhe se partia e tij mbeti e përkushtuar për ruajtjen e mauzoleumit të Titos dhe monumenteve të tjera të epokës komuniste.
Të tjerët kanë qenë më shumë qortues, duke e akuzuar Sapiçin se kërkon të rehabilitojë ideologjinë nacionaliste të "Serbisë së Madhe".
Ky debat nuk është thjesht një çështje e kujtesës historike. Ai prek luftën më të gjerë të Serbisë me të kaluarën e saj jugosllave. Për shumë njerëz, sundimi i Titos ngjall nostalgji për një periudhë stabiliteti dhe ndikimi rajonal, ndjenja të pasqyruara në një sondazh të Gallup të vitit 2016, në të cilin 81% e serbëve e shihnin shpërbërjen e Jugosllavisë si të dëmshme.
Kohët e fundit, në nëntor 2022, qindra spektatorë u dyndën në Qendrën Kulturore të Beogradit për të parë skena nga bobinat e Labuodovic - pamje origjinale të Titos dhe rolit të tij në themelimin e Lëvizjes së të Paangazhuarve (NAM).
Premierat e shitura të diptikut dokumentar të Mila Turajliçit "Të paangazhuarit dhe kine-guerrilasit" sugjeruan një dëshirë të zjarrtë për një epokë të shkuar.
Nostalgjia jugosllave është larg të qenit universal. Ndërsa disa e shohin Titon si një simbol të unitetit kombëtar, të tjerë e konsiderojnë atë si një diktator që mbyti opozitën politike dhe, më e rëndësishmja, nuk arriti të mbrojë interesat e Serbisë brenda federatës jugosllave.
Prandaj, politikanët hezitojnë të lidhen me të kaluarën jugosllave.
Në nivel ndërkombëtar, Serbia ka qenë më se e gatshme të përdorë trashëgiminë e saj jugosllave. Veçanërisht pas shpalljes të pavarësisë së Kosovës në vitin 2008, diplomatët serbë thirrën rolin e vendit për të marrë mbështetje nga ish-aleatët.
Vuk Jeremiç, ministri i jashtëm i Serbisë në atë kohë, u bë i njohur për përpjekjet e tij të palodhura për të penguar vendet nga njohja e Kosovës, shpesh duke filluar bisedimet diplomatike duke iu referuar rolit të Jugosllavisë në NAM dhe mbështetjen për lëvizjet antikoloniale gjatë Luftës së Ftohtë.
Në një sërë vendesh, Jeremiq tha se ai filloi bisedat duke thënë: “Jugosllavia ju ndihmoi në kohën kur luftuat për pavarësinë dhe lirinë tuaj. Tani vendi ynë ka nevojë për ndihmën tuaj dhe ne do ta pranonim shumë nëse do të solidarizoheni me ne.”
/rtsh.al/
