Venecia është një çudi mahnitëse. Është një qytet i ndërtuar në majë të rreth 120 ishujve , i kryqëzuar nga 177 kanale dhe eksplorohet më së miri, të paktën kur ecën në këmbë, nëpërmjet përdorimit të 391 urave të saj. Është një labirint me ujë i një qyteti, plot me shtigje të vogla dhe sheshe të fshehura, muzeume dhe kisha të izoluara shekullore.
Por e vërteta është se nëse nuk merren masa drastike, ditët e qytetit mund të jenë të numëruara. Venecia është në rrezik shumë real për t'u “zhdukur” nga deti. Në skenarin më të keq, qyteti mund të zhduket nën valë që në vitin 2100. Ndërkohë, shumë prej ndërtesave të saj po fundosen ose po dëmtohen nga valët e shkaktuara nga varkat. Ajo gjithashtu është e mbingarkuar në mënyrë rutinore nga turistët, ndërsa popullsia e saj lokale është në një gjendje rënie të vazhdueshme.
Skenari i rastit më të keq të rritjes së temperaturës me 4 gradë Celsius mund të çojë në një rritje të nivelit të ujit në 180 cm deri në vitin 2100.
Në të gjithë globin, një sërë qytetesh po goditen në mënyrë të ngjashme nga problemet thelbësore të rritjes së nivelit të detit. Xhakarta e ulët, për shembull, shtëpia e rreth 11 milionë njerëzve, është në një gjendje kaq të vështirë saqë po zëvendësohet si kryeqyteti i Indonezisë nga Nusantara, një qytet ende i pa ndërtuar.
Çdo qytet në rrezik ka sfidat e veta për të trajtuar. Por duke pasur parasysh madhësinë e vogël, famën dhe aftësinë e Venecias për të aksesuar fonde, mund të jetë një terren ideal prove për teknologjitë dhe qasjet që do të luajnë një rol kyç në luftën globale kundër rritjes së detit.
"Ndryshimi i klimës ka shkaktuar një rritje të nivelit të detit, kështu që çdo qytet i ndërtuar në nivelin e detit është veçanërisht i prekshëm", thotë Sally Stone, profesore në Shkollën e Arkitekturës në Mançester.
Me kalimin e shekujve, shumë prej ndërtesave të ndërtuara në majë të këtij themeli të paqëndrueshëm kanë ndryshuar pozicion dhe, në shumë raste, kanë filluar të zhyten në baltë. Nxjerrja historike e ujërave nëntokësore e ka rritur këtë ndikim dhe Venecia është fundosur afërsisht 15 cm gjatë shekullit të kaluar.
Nuk ekziston asnjë ilaç i thjeshtë për këtë fundosje të ngadaltë dhe Stone thotë se është një problem i vështirë për t'u zgjidhur. "Pompimi i një sasie të madhe betoni në themelet ka të ngjarë të shkaktojë dëme shumë më të mëdha sesa të mos bësh asgjë, pasi lëvizja delikate është një pjesë e domosdoshme e sistemit strukturor", thotë ajo.
Do të ishte gjithashtu e vështirë të rinovoheshin shumica e ndërtesave në Venecia pa cenuar rëndë integritetin e tyre estetik.
Në një përpjekje për të frenuar ujin në rritje dhe për të mbrojtur qytetin, projekti Mose (Moduli Eksperimental Elektromekanik) do të instalojë barriera mbrojtëse me bazë në det të përbëra nga 78 porta të lëvizshme (të cilat mund të pranojnë anije), secila 20 m e gjerë dhe e vendosur në vende strategjike për të krijuar një "kordon bregdetar", i cili, shpresohet se do të minimizojë ngjarjet e mëdha të përmbytjeve.
Barrierat qëndrojnë të zhytura gjatë periudhave të qetësisë, por ngrihen për të bllokuar valën hyrëse në lagunë kur ujërat rriten në 110 cm.
Ndërtimi i projektit filloi në vitin 2003, me synimin fillestar për të përfunduar punën deri në vitin 2011 . Në realitet, Mose u aktivizua vetëm për herë të parë në vitin 2020, por edhe sot nuk është ende plotësisht funksional. Tani është planifikuar të përfundojë në fund të vitit 2023./ BBC
/rtsh.al/
