Kush janë njerëzit më të lumtur në botë? Sipas Raportit Botëror të Lumturisë, janë banorët e Finlandës, Danimarkës, Islandës, Izraelit dhe Holandës.
Çdo vit, një organizatë e mbështetur nga Kombet e Bashkuara publikon një raport që rendit vendet bazuar në “lumturinë e tyre”.
Vetë renditja bazohet në anketat e Gallup të disa mijëra pjesëmarrësve në secilin vend, të cilëve u kërkohet të vlerësojnë personalisht jetën e tyre në një shkallë nga 0 deri në 10.
Ky “vlerësim i jetës”, me fjalë të tjera, është mendimi personal i deklaruar i dikujt për jetën e tyre në atë moment të caktuar.
Ky informacion më pas shoqërohet me disa faktorë të tjerë dhe paraqitet në Raportin vjetor të Lumturisë Botërore. Por kritikët kanë vënë në dukje kontradikta të dukshme dhe paragjykime, duke përfshirë prirjen drejt kombeve të pasura perëndimore, duke injoruar shekujt e shfrytëzimit kolonial që u mundësoi atyre të mblidhnin atë pasuri.
Në depresion por të lumtur?
Shumica e “vendeve më të lumtura” për vitin 2023 janë në Evropë. Finlanda, për shembull, mban vendin e parë si vendi më i lumtur në botë – ashtu siç ka bërë gjatë gjashtë vitet e fundit.
Gjithashtu, ky vend ka disa nga normat më të larta të përdorimit të antidepresantëve në Evropë.
E njëjta gjë mund të thuhet për Suedinë, e cila renditet e gjashta, dhe Islandën, e cila renditet e dyta – dhe ka përdorimin më të lartë të antidepresantëve të raportuar në të gjithë Evropën.
Ndërkohë, India renditet e 126-ta – jashtëzakonisht e ulët – në Raportin Botëror të Lumturisë, por vendoset shumë, shumë më lart në një sondazh të veçantë, i cili gjithashtu ndikon në variablin, si balanca mes punës dhe jetës.
Një raport tjetër konkurrues, i njohur si Raporti Global i Lumturisë, e renditi Kinën si vendin më të lumtur në botë.
Të pasur por të pabarabartë?
Ndërsa renditja e lumturisë bazohet në përgjigjet ndaj një pyetjeje të vetme, vetë Raporti aktual i Lumturisë Botërore është një analizë e thellë që shpjegon renditjen me ndihmën e të dhënave të tjera.
Një nga këto pika të dhënash është produkti i brendshëm bruto (PBB) për frymë. Studiuesit kanë vënë re një korrelacion sipas të cilit, vendet me GDP të lartë për frymë janë shpesh ato që renditen më të lartat në renditjen e lumturisë.
20 vendet e para në listë, në fund të fundit, janë kryesisht vende perëndimore me tregues të lartë ekonomikë, duke bërë që shumë të arrijnë në përfundimin se PBB për frymë është faktori më i rëndësishëm në përcaktimin e lumturisë së përgjithshme të një vendi.
Por PBB për frymë nuk merr parasysh pabarazinë e të ardhurave. Është thjesht vlera totale e mallrave dhe shërbimeve të gjeneruara në vit në një vend, pjesëtuar me popullsinë totale.
Nuk na tregon asgjë se kush përfiton nga pasuria e një vendi dhe kush jo, as sa është e përqendruar në duart e pakkujt.
Shtetet e Bashkuara, të cilat renditen në vendin e 15-të në indeksin e lumturisë, kanë dukshëm më shumë pabarazi në të ardhura se çdo vend tjetër i zhvilluar, sipas një prej matjeve më të përmendura në botë të pabarazisë së të ardhurave.
Është një vend ku rreth 38 milionë amerikanë jetojnë në varfëri sipas të dhënave zyrtare dhe gati 60 për qind e popullsisë jeton nga pagesa në çek.
Kujt i përket lumturia?
Faqja e internetit e Gallup thotë se ata anketojnë “të gjithë popullsinë civile, të rriturit për çdo vend, jashtë institucioneve” për të nxjerrë të dhënat që më pas hidhen në raportin për lumturinë.
Por kjo përjashton popullatat që jetojnë në institucione si burgje, shtëpi pleqsh dhe qendra të të moshuarve.
Për më tepër, studiuesit nuk anketojnë civilët në zonat që ata besojnë se janë të pasigurta (dmth. “ku rrezikohet siguria e stafit intervistues”).
Është e paqartë se sa qendra popullsie mund të përjashtojnë - veçanërisht në shoqëri thellësisht të pabarabarta, ose në vende me popullsi të konsiderueshme të burgosur, si SHBA dhe Brazili, ku një pjesë disproporcionale e të burgosurve janë me ngjyrë.
Pastaj është çështja e paragjykimeve kulturore, një kritikë e zakonshme e raportit të lumturisë. Ideja bazë shprehet mjaft qartë në një studim të vitit 2023: “Si mund të arrihet në përfundimin se mirëqenia është më e lartë në vendin A sesa në vendin B kur mirëqenia matet sipas mënyrës se si njerëzit në vendin A mendojnë për mirëqenien?”
Problemi me raportin e lumturisë, thonë këta studiues, është se t'u kërkosh njerëzve të vlerësojnë se sa të lumtur ose të kënaqur janë, është e ngjashme me shikimin e çështjes përmes një lenteje perëndimore, të arsimuar, të industrializuar, të pasur dhe demokratike - ose “të çuditshme” - të cilën ata përshkruajnë si shumë më individualiste dhe të orientuara drejt arritjeve.
Për ta thënë thjesht, duke pyetur dikë: “Sa i kënaqur jeni me jetën tuaj?”, në fakt, mund t'u kërkohet atyre të mendojnë për lumturinë pasi ajo lidhet me arritjet e tyre individuale të jetës dhe jo me faktorë të tjerë si marrëdhëniet e tyre ndërpersonale dhe harmonia sociale.
Një sondazh tregon se “lumturia e ndërvarur”, e rrënjosur në marrëdhëniet ndërpersonale të dikujt me familjen dhe bashkëmoshatarët, është një faktor më i fortë në përcaktimin e “lumturisë” - një përgjigje e zakonshme në të dhënat e sondazheve nga Japonia, Nigeria dhe Polonia.
Sa e ndryshme mund të dukej renditja e lumturisë botërore nëse pyetja kryesore ishte: “A ndiheni të dashuruar dhe të kujdesur për të?” ose “A ndiheni sikur i përkisni?”
Lumturia e vjedhur?
Raportit të lumturisë i mungon gjithashtu perspektiva se si lumturia e një grupi mund të jetë e lidhur pazgjidhshmërisht me pakënaqësinë e një tjetri.
Mbretëria e Bashkuar renditet në vendin e 17-të sa i përket lumturisë, por prosperiteti i vendit u ndërtua pjesërisht nga shfrytëzimi kolonial shekullor i afrikanëve të skllavëruar në tregtinë e sheqerit në Karaibe dhe nga plaçkitja e Indisë.
Belgjika është e 19-ta më e lumtura, por ajo nxori një pasuri të madhe – dhe shkaktoi vuajtje të pabesueshme – përmes kolonizimit të saj të asaj që sot quhet Republika Demokratike e Kongos.
Ndërkohë, India, kombet e Karaibeve dhe vendet afrikane janë renditur kryesisht shumë poshtë në raportin e lumturisë. Ose merrni faktin që këtë vit, Izraeli renditet i katërti, ndërsa palestinezët renditen 95 pika më poshtë.
Palestinezët janë larguar me forcë nga atdheu i tyre nga kolonialistët si para dhe pas vitit 1948, një ditë që palestinezët e kujtojnë si “Nakba” ose katastrofa.
Pra, çfarë na tregon në të vërtetë renditja e Raportit të Lumturisë Botërore?
A është një hierarki njerëzish që shpallin hapur se janë të kënaqur me jetën e tyre, bazuar në një koncept perëndimor të “kënaqësisë”?
A është një renditje e vendeve me GDP të lartë për frymë? Apo është një renditje e vendeve të pasura që u pasuruan duke shfrytëzuar të tjerët? /Përshtatur nga Al Jazeera/
/rtsh.al/
