Studiuesit kanë krijuar një nga hartat e para gjithëpërfshirëse se si truri ndryshon gjatë shtatzënisë, duke përmirësuar ndjeshëm kuptimin e një fushe të nënstudiuar.
Disa rajone të trurit mund të zvogëlohen në madhësi gjatë shtatzënisë, por të përmirësohen në lidhje, me vetëm disa rajone të trurit që mbeten të paprekura nga kalimi në amësi, sipas studimit të botuar të hënën në revistën “Nature Neuroscience”.
Gjetjet bazohen në një grua të shëndetshme 38-vjeçare që autorët e studiuan nga tre javë para konceptimit deri në dy vjet pas lindjes së fëmijës së saj. Dr. Elizabeth R. Chrastil, një profesore në Universitetin e Kalifornisë, Irvine, iu nënshtrua fekondimit in vitro. Chrastil e konceptoi projektin dhe dëshironte të përdorte veten si pjesëmarrëse. “Ka kaq shumë rreth neurobiologjisë së shtatzënisë që ne nuk e kuptojmë ende," tha autorja e lartë e studimit Dr. Emily Jacobs, profesoreshë e asociuar në departamentin e shkencave psikologjike dhe trurit në Universitetin e Kalifornisë, Santa Barbara, në një përmbledhje e lajmeve mbi studimin. “Dhe jo sepse femrat janë shumë të ndërlikuara. Është një nënprodukt i faktit që shkencat biomjekësore kanë injoruar historikisht shëndetin e grave. Është viti 2024 dhe kjo është pamja e parë që kemi në këtë tranzicion neurobiologjik magjepsës.”
Rreth 85% e grave seksualisht aktive që nuk përdorin asnjë kontroll mund të presin të mbeten shtatzënë brenda një viti, dhe rreth 208 milionë gra mbesin shtatzënë çdo vit. "Truri është një organ endokrin dhe hormonet seksuale janë neuromodulues të fuqishëm, por shumë nga këto njohuri vijnë nga studimet e kafshëve," tha Jacobs. Studimet njerëzore priren të mbështeten në imazhet e trurit dhe vlerësimet endokrine të mbledhura nga grupe njerëzish në një moment të vetëm në kohë.
“Por kjo lloj përqasjeje e mesatares së grupit nuk mund të na tregojë asgjë sesi truri po ndryshon nga dita në ditë apo nga java në javë ndërsa hormonet pakësohen dhe rrjedhin”, shtoi Jacobs.
Si shtatzënia transformoi trurin e një nëne
Jacobs dhe kolegët kryen 26 skanime MRI dhe teste gjaku tek nëna për herë të parë, dhe më pas i krahasuan me ndryshimet e trurit të vërejtura në tetë pjesëmarrëse të kontrollit që nuk ishin shtatzënë.
Deri në javën e nëntë të shtatzënisë, autorët gjetën ulje të përhapura në vëllimin e lëndës gri dhe trashësinë e korteksit cerebral, veçanërisht në rajone të tilla si rrjeti i modalitetit të paracaktuar, i cili lidhet me funksionet njohëse sociale. Lënda gri është një ind thelbësor i trurit që kontrollon ndjesitë dhe funksionet si të folurit, të menduarit dhe kujtesës. Pas kulmit gjatë fëmijërisë, trashësia kortikale zvogëlohet gjatë gjithë jetëgjatësisë. Skanimet treguan gjithashtu rritje të lëngut cerebrospinal dhe mikrostrukturës së lëndës së bardhë në tremujorin e dytë dhe të tretë, të cilat ishin të lidhura me rritjen e niveleve të hormoneve estradiol dhe progesteronit. Lëngu cerebrospinal ndihmon në sigurimin e ushqimit, mbrojtjes dhe largimit të mbetjeve për trurin. Lënda e bardhë ndihmon zonat e trurit të komunikojnë dhe përpunojnë informacionin.
Disa nga ndryshimet - duke përfshirë vëllimin dhe trashësinë kortikale - mbetën dy vjet pas lindjes, ndërsa të tjerat u kthyen në nivele të ngjashme me ato të periudhës para konceptimit afërsisht dy muaj pas lindjes. Dhe krahasuar me grupin e kontrollit, ndryshimi në vëllimin e lëndës gri të gruas ishte gati tre herë më i lartë.
“Ky studim është thelbësor në hedhjen e bazave për kërkimet e ardhshme duke ofruar të dhëna që i lejojnë kërkimet e ardhshme të eksplorojnë më në detaje dhe të shikojnë në lidhje me mënyrën se si ne mund të mbështesim ndryshimet e shëndetshme të trurit në shtatzëni,” tha Dr. Jodi Pawluski, një neuroshkencëtare, terapiste dhe autore me bazë në Francë.
Çfarë do të thonë ndryshimet e trurit për prindërit
Implikimet funksionale që këto ndryshime të trurit mund të kenë për prindërit e ende nuk janë përcaktuar, tha Dr. Elseline Hoekzema, drejtuese e Laboratorit të Shtatzënësisë dhe të Trurit në Qendrën Mjekësore të Universitetit të Amsterdamit, përmes emailit.
Zvogëlimi i vëllimit të lëndës gri dhe trashësisë kortikale mund të tregojë një ide që për trurin e nënës, "duket sikur më pak në të vërtetë mund të jetë më shumë", tha Pawluski. "Potencialisht po bëhet më efikas."
Rritja e mikrostrukturës së lëndës së bardhë, nga ana tjetër, mund të nënkuptojë "një rritje në shkëmbimin e informacionit dhe komunikimit midis zonave të ndryshme të trurit", tha Pawluski. Gjetjet mund të kenë gjithashtu implikime të rëndësishme për parandalimin ose trajtimin e çështjeve të shëndetit mendor perinatal ose mbështetjen e një tranzicioni të shëndetshëm drejt amësisë.
Sigurisht, këto ndërrime nervore që ndodhin tek një grua nuk do të thotë se ato ndodhin për të gjithë ose në të njëjtën masë për të gjithë, kështu që nevojitet përsëritja në studime me numër më të madh pjesëmarrësish, thanë ekspertët.
Megjithatë, hulumtimi i deritanishëm tregon se ndryshimet “janë relativisht shumë të qëndrueshme në femra të ndryshme”, tha Hoekzema.
Pavarësisht pyetjeve pa përgjigje, Pawluski tha se ajo dëshiron që prindërit të dinë se këto ndryshime janë normale dhe të shëndetshme, në vend të një deficiti që disa njerëz besojnë se është një përvojë stereotipike e amësisë. Shkencëtarët nuk kanë pasur të dhëna, për shembull, për të parashikuar depresionin pas lindjes përpara se të shfaqet ose për të kuptuar efektet afatgjata të preklampsisë në shëndetin e trurit./CNN
/rtsh.al/
