Ekziston një barometër jashtëzakonisht i besueshëm i tensioneve ndërkombëtare: shpenzimet e armëve.
SIPRI, instituti i pavarur me bazë në Stokholm që mbledh të dhëna nga e gjithë bota, publikoi raportin e tij vjetor të hënën — jo çuditërisht, shifrat e shpenzimeve të armëve në vitin 2023 shpërthyen në nivele të reja rekord.
Në total, qeveritë shpenzuan 2.3 trilion euro, një rritje prej 6% krahasuar me vitin 2022, rritja më e lartë e regjistruar nga SIPRI në më shumë se një dekadë.
Shpenzimet ushtarake botërore 1988–2023, në miliardë
Mbi të gjitha, instituti vëren se, për herë të parë, rritje të shpenzimeve u regjistruan në të pesë kontinentet, dhe jo vetëm në vendet në luftë. Në fakt, ai numëronte 56 konflikte në mbarë botën, jo vetëm dy që dominojnë axhendën gjeopolitike.
Duke u zhytur në bazën e të dhënave masive të këtij instituti 60-vjeçar, hulumtimi i vendos këto shpenzime në një perspektivë të qartë. Për shembull, si përqindje e pasurisë kombëtare, kulmi i shpenzimeve të mbrojtjes në Shtetet e Bashkuara, lideri botëror, daton në vitin 1952, në 13.9% të PBB-së.
Ishim në mes të Luftës së Koresë, perdja e hekurt ishte ngritur në të gjithë Europën dhe të gjithë po përgatiteshin për një luftë që, në atë kohë, nuk ishim të sigurt se do të mbetej "e ftohtë".
Buxhetet në mbarë botën
Shpenzimet janë dukshëm më të ulëta në përqindje sot: përsëri për Shtetet e Bashkuara , ato ranë midis 6% dhe 8% gjatë Luftës së Vietnamit, pastaj në 5% në 1992, pas shpërbërjes së BRSS, kur George Bush, foli për një "dividend i paqes" i ardhshëm.
Në vitin 2023, Shtetet e Bashkuara i kushtuan 3.9% të PBB-së së tyre mbrojtjes, buxheti më i lartë në terma absolutë në funksion të pasurisë së tyre kombëtare; por kjo është më pak, në përqindje, se Kina, dhe mbi të gjitha Rusia, e cila është pothuajse 6%.
Disa vende janë përshpejtuar, të bindur se lufta po i afrohet, si Polonia , e cila po kushton përqindjen më të madhe të buxhetit në Bashkimin Europian, në 4% të PBB-së së saj, ndërsa Japonia, e kufizuar prej kohësh nga kushtetuta e saj, po dyfishon mbrojtjen e saj për shpenzimet.
Franca, e cila ishte në 7% në 1952 dhe mbeti në rreth 3% edhe pas përfundimit të luftës algjeriane , ra nën 2% rreth 15 vjet më parë. Gjithashtu është rritur sërish për të arritur objektivin prej 2% të vendosur nga NATO.
Howitzerët vetëlëvizës të Koresë së Jugut-K-9 qëllojnë predha artilerie gjatë një stërvitjeje në një poligon qitjeje në Cheorwon
Cikli i ri i përçarjes
Numrat nuk e tregojnë të gjithë historinë. Ata na tregojnë për tensionet në botë dhe përdorimin e forcës në marrëdhëniet ndërkombëtare, të simbolizuara në tepri nga pushtimi rus i Ukrainës.
Por ata nuk përmendin hapin e madh përpara në teknologjinë e luftës, shtrirjen e konfliktit në hapësirë , në fushën kibernetike , në botën nënujore me kabllot e saj të internetit. Shifrat nuk përmendin shpërthimin e inteligjencës artificiale , e cila mund të përdoret në sistemet e armëve.
Kjo është për të ardhur keq, pasi kujtojmë psikodramën e gjetjes së 100 miliardë dollarëve për të ndihmuar vendet e Jugut të financojnë përshtatjen e tyre ndaj ndryshimeve klimatike në COP të fundit.
Nuk do të ndryshojë asgjë: bota ka hyrë në një cikël të ri përçarjeje brutale dhe kombet kanë qëndruar pas shprehjes së vjetër romake: si vis pacem, para bellum , "Nëse doni paqe, përgatituni për luftë".
/rtsh.al/
