Ajo që hamë dhe nuk hamë mund të zvogëlojë rrezikun e disa sëmundjeve si sëmundjet e zemrës dhe kancerin dhe të rrisë jetëgjatësinë, sipas hulumtimeve. Por ndërsa shumica e këshillave fokusohen në atë që nuk duhet të hahet, jo më pak rëndësi ka se kur dhe si njerëzit duhet të hanë për të optimizuar shëndetin e tyre.
Sipas një studimi të vitit 2022 , njerëzit mund të shtojnë deri në 13 vjet jetë duke ndjekur një dietë që përmban më shumë perime, fruta, drithëra dhe arrore. Përfitimet më të mëdha vijnë nga konsumimi i më pak pijeve me sheqer dhe mishit të përpunuar.
Një studim tjetër i vitit 2023 gjurmoi mbi 100.000 pjesëmarrës për më shumë se 30 vjet për të vlerësuar zakonet dietike afatgjata. Ky studim zbuloi një lidhje midis modeleve të të ushqyerit të shëndetshëm dhe një reduktimi prej 20% të rrezikut të vdekjes së hershme. Njerëzit që hanin më shumë drithëra, fruta, perime, arrore dhe bishtajore “kishin gjithashtu më pak gjasa të vdisnin nga kanceri, sëmundjet kardiovaskulare dhe sëmundjet e frymëmarrjes dhe neurodegjenerative”, sipas studiuesve.
Por cilat lloje të ushqimeve duhet të hamë më shumë?
Ekspertja britanike e shëndetit, Leana Wen Unë tha se inkurajon njerëzit që të rrisin konsumin e ushqimeve të plota që janë minimalisht të përpunuara. “Mendoni perimet me gjethe jeshile, frutat e freskëta dhe drithërat. Disa ekspertë të ushqyerjes këshillojnë gjithashtu që njerëzit të mendojnë për të pasur një ylber ushqimor, që do të thotë një shumëllojshmëri frutash dhe perimesh në një shumëllojshmëri të gjerë ngjyrash dhe përbërësish. Njerëzit gjithashtu duhet të konsiderojnë të hanë më shumë bishtajore, të tilla si fasulet dhe thjerrëzat, dhe të përfshijnë arrët, fëstëkët dhe bajamet në vaktet e tyre”, shprehet ajo.
Po peshku dhe mishi?
Sipas ekspertes edhe këto mund të jenë gjithashtu pjesë e një diete të shëndetshme. Peshku përmban acide yndyrore omega-3, të cilat disa studime i kanë lidhur me reduktimin e rrezikut të sëmundjeve të zemrës si dhe demencës. Mishi pa yndyrë mund të jetë gjithashtu një burim i mirë i proteinave. “Studimet kanë lidhur mishin shumë të përpunuar me rezultate negative shëndetësore, ndaj kërkoni edhe një herë ushqime të plota të përpunuara minimalisht. Mendoni fileton e salmonit dhe pulën e pjekur, jo hot dogët”, thekson Wen.
Nga çfarë ushqimesh duhet të heqin dorë njerëzit?
“Bazuar në të dhënat, unë do t'u bëj thirrje njerëzve që të reduktojnë konsumin e pijeve të ëmbla me sheqer si pijet e gazuara dhe pijet energjike. Do t'i nxisja gjithashtu që të heqin dorë nga ushqimet e përpunuara ultra të përpunuara si patatinat dhe karamelet”, tha Wen.
A ka rëndësi numri i vakteve që konsumohet në ditë? Po koha kur i konsumojmë?
Ekspertja thotë se kjo pjesë është më e diskutueshme sepse ka prova kontradiktore. Nga njëra anë, ka studime që tregojnë përfitimet shëndetësore të mëngjesit dhe vakteve të vogla gjatë gjithë ditës. Nga ana tjetër, disa dieta që përfshijnë kufizimin e numrit të vakteve kanë treguar gjithashtu ndikime pozitive.
“Ekziston një zakon ushqimor që lidhet me kohën që unë do të inkurajoja, që është të mos hani pak para gjumit. Të bësh këtë mund të rrisë simptomat e urthit dhe të pengojë gjumin. Mundohuni të plotësoni vaktin tuaj të fundit të paktën dy orë para se të flini”, u shpreh Wen.
Pse duhet të mendojmë se si ushqehemi?
Sipas Wen është e rëndësishme të shqyrtojmë jo vetëm se çfarë dhe kur hamë, por edhe si.
“A janë vaktet tuaja zakonisht në lëvizje, kur ju duhet të hani me të vërtetë shpejt? Nëse po, mund të përfundoni duke konsumuar kryesisht ushqime ultra të përpunuara, duke përfshirë ushqimin e shpejtë. Gjithashtu, mund të mos e lejoni trupin tuaj t'ju dërgojë sinjale ngopjeje. A e gjeni veten duke ngrënë shpesh me stres dhe duke kërkuar ushqim kur jeni në ankth për diçka? Kjo mund të nxisë një rishqyrtim të marrëdhënies suaj me ushqimin. A hani gjithmonë vetëm? Nëse po, merrni parasysh planifikimin e orëve të vakteve si mundësi për t'u mbledhur me njerëz të tjerë. Bëni një pushim nga puna, lërini pajisjet tuaja dhe kini si qëllim për të kaluar kohën duke biseduar me ata me të cilët po ndani një vakt.
Ky zakon ka të paktën tre efekte pozitive. Së pari, kjo nxit më shumë mendim rreth asaj se çfarë ushqimi po shërbehet. Së dyti, krijon sjellje të shëndetshme rreth ushqimit , e cila përfshin ndarjen e kohës së nevojshme për të ngrënë, tretur dhe që trupi juaj t'ju tregojë se kur jeni duke u ngopur. Së treti, lidhja sociale është gjithashtu një kontribues i rëndësishëm për shëndetin e mirë mendor dhe fizik dhe për jetëgjatësinë”, theksoi ekspertja./ CNN
/rtsh.al/
