Më shumë se 50 letra të koduara të dërguara nga Mbretëresha Mary e Skocisë në shekullin e 16-të janë gjetur dhe deshifruar nga një ekip ndërkombëtar kriptografësh. Letrat, të shkruara në anglisht gjatë robërisë së saj, u gjetën në një arkivë online në Bibliotekën Kombëtare të Francës.
Ato po përshkruhen si zbulimi më i rëndësishëm në një shekull. Ekzistenca e letrave dyshohej prej kohësh, por ato mendoheshin të humbura.
Të dekoduara me ndihmën e kompjuterëve, letrat shihet se janë një seri e dërguar nga Maria midis 1578 dhe 1584 ambasadorit francez në oborrin e Mbretëreshës Elizabeth I në Londër, Michel de Castelnau Mauvissière.
E lindur në vitin 1542 dhe mbretëreshë e Skocisë deri në vitin 1568, Maria ishte gjithashtu mbretëreshë e Francës për një vit në 1559. Si stërmbesa e Henrikut VII, ajo kishte një pretendim të fortë për kurorën e Anglisë, e njohur veçanërisht nga katolikët.
Megjithatë, martesat e këqija dhe një sërë llogaritjesh të gabuara politike çuan në arratisjen e saj nga Skocia dhe duke kaluar 19 vitet e fundit të jetës së saj si e burgosur e kushërirës së saj, Mbretëreshës Elizabeth. Asaj iu pre koka më 8 shkurt 1587 për rolin e saj të supozuar në një komplot për të vrarë mbretëreshën angleze.
Tema e letrave është e ndryshme. Në pjesën më të madhe të saj, Mary është në përpjekje për të mbajtur një kanal të sigurt komunikimi me mbështetësit e saj në Francë. Një tjetër temë e përsëritur është martesa e propozuar mes kunatit të saj, Dukës franceze të Anzhuit, dhe Mbretëreshës Elizabeth.
Disa letra i referohen negociatave që u ndërmorën për lirimin e saj përfundimtar dhe rikthimin e mundshëm në fronin skocez në bashkëpunim me djalin e saj Mbretin James VI. Ajo mendonte se këto bisedime po zhvillohen me keqbesim nga anglezët.
Letrat tregojnë përfundimisht se Maria, gjatë viteve të robërisë së saj, vëzhgoi nga afër dhe u përfshi në mënyrë aktive në çështjet politike në Skoci, Angli dhe Francë, dhe ishte në kontakt të rregullt me shumë nga figurat kryesore politike në oborrin e Elizabeth I. Këto dokumente të reja tregojnë se Meri ka qenë një analiste mendjemprehtë dhe e vëmendshme e çështjeve ndërkombëtare./ BBC
/rtsh.al/
