Pas një periudhe të gjatë parazgjedhore, sot (5 nëntor) rreth 150 milionë amerikanë pritet të votojnë për Kamala Harris ose Donald Trump. Këto zgjedhje janë historike për shumë arsye. Nëse zgjidhet zëvendëspresidentja e Shteteve të Bashkuara, ajo do të jetë presidentja e parë femër me ngjyrë në historinë amerikane.
Një arsye tjetër janë kushtet dhe sfidat me të cilat do të përballet secili prej dy kandidatëve, pavarësisht nëse zgjidhet.
Çështjet që dominuan fushatën ishin çështjet brenda SHBA-së, situata e përgjithshme ekonomike e vendit dhe jashtë vendit.
Një tjetër çështje e madhe e diskutuar gjatë fushatës ishin dhe se si Harris apo Trump do të përballen me luftën në Lindjen e Mesme dhe Ukrainën.
Në çfarë ore hapen qendrat e votimit - Kur priten rezultatet?
Sipas Guardian, qendrat e votimit në SHBA do të hapen më 5 nëntor në orën 7 të mëngjesit në orë 9:00 tw mëngjesit. Meqenëse vendi ka zona të shumta kohore, kjo bie midis orës 13:00 dhe 15:00 në Shqiëri.
Shumica e qendrave të votimit në SHBA mbyllen midis orës 19:00 dhe ora 21:00 në kohwn Lindore (EST) më 5 nëntor, e cila bie midis orës 01:00 të mëngjesit dhe ora 03:00 e mëngjesit. (në fillim të mërkurës, 6 nëntor) në Shqipëri.
Kur priten rezultatet?
Rezultatet pritet të dalin sapo të mbyllen qendrat e votimit sipas kohës lokale në shtetet përkatëse. Shtetet kryesore ku dy kandidatët po luftojnë do të fillojnë të shpallin rezultatet pasi votimi të mbyllet në orën 19:00.
Pensilvani: Shteti nuk lejon numërimin e fletëvotimeve të dërguara me postë deri në ditën e zgjedhjeve. Prandaj, rezultatet nuk priten në natën e zgjedhjeve. Në vitin 2020, shteti nuk kishte një fitues të qartë për katër ditë pas votimit.
Xhorxha: Ligji i shtetit kërkon që të gjitha votat e parakohshme të numërohen dhe të raportohen deri në orën 20:00. EST, domethënë deri në orën 02:00 të mëngjesit në Shqiëri më 6 nëntor.
Karolina e Veriut: Votat pritet të numërohen gjatë pasdites së 5 nëntorit, me rezultate të plota që nuk priten deri në mesnatë.
Nevada: Ky shtet merr fletëvotimet me postë që vijnë vonë - kështu që ka shumë pak gjasa që rezultatet të shpallen të njëjtën natë. Në zgjedhjet e vitit 2020, rezultatet u shpallën disa ditë pas votimit.
Sipas Guardian, exit poll-et janë sondazhe që kryhen me votuesit menjëherë pas votimit. Rrjetet kryesore të lajmeve si CNN, ABC dhe Fox News i përdorin ato për të bërë parashikime të hershme se kush ka gjasa të fitojë, megjithëse këto janë subjekt i rishikimeve ndërsa numërohen votat aktuale.
Tradicionalisht, media bie dakord që të mos publikojë të dhënat e exit poll-eve përpara se të mbyllen të gjitha qendrat e votimit, në mënyrë që të mos ndikojë tek njerëzit që ende votojnë.
Anketuesit vendosin intervistuesit në qendrat e zgjedhura të votimit, të cilat zgjidhen për të përfaqësuar një pjesë të tërthortë të popullsisë votuese. Votuesve që dalin nga qendrat e votimit u kërkohet të plotësojnë vullnetarisht pyetësorët anonimë që mbulojnë kandidatin për të cilin kanë votuar, çështjet kryesore dhe informacionin demografik. Intervistuesit zakonisht përditësojnë rezultatet me telefon tre herë gjatë ditës.
Të dhënat e sondazheve analizohen shpejt për të nxjerrë informacione rreth bazës së votuesve, si p.sh. kush po fiton grupe të caktuara demografike. Dearborn, Michigan, për shembull, do të shqyrtohet për çdo shenjë se lufta në Gaza ka ndikuar në pjesëmarrjen e amerikanëve arabë dhe myslimanë.
Exit poll-et përfshijnë votuesit që mungojnë duke kryer anketa me telefon, tekst dhe email. Në shtetet me një përqindje të lartë të votuesve të hershëm personalisht, sondazhet dalëse kryhen javë përpara ditës së zgjedhjeve pasi ata votues largohen nga qendra e votimit. Rezultatet më pas kombinohen me të dhënat nga dita e zgjedhjeve.
Sondazhet janë në kufirin e gabimit statistikor
Sipas Al Jazeera , një sondazh i fundit i New York Times/Siena tregon se Trump dhe Harris janë të barabartë në Pensilvani, secili duke marrë 48% të votave.
Ndërkohë, sipas gjurmuesit Kombëtar të Sondazheve të FiveThirtyEight, Harris ka një epërsi të vogël prej 1 pikë përqindjeje ndaj Trump.
Megjithatë, kjo epërsi po zvogëlohet, duke treguar se secili kandidat ka një shans të fortë për të fituar.
Sipas gjurmuesit të përditshëm të FiveThirtyEight, Harris mban epërsi të ngushtë në Michigan dhe Wisconsin, me diferenca prej rreth 0.8 dhe 0.6 pikë, respektivisht.
Nga ana tjetër, Trump po fiton terren në Arizona, ku aktualisht ka një avantazh prej 2.5 pikësh ndaj Harris.
Në Karolinën e Veriut dhe Xhorxha, epërsia e tij qëndron rreth 1.5 pikë. Për më tepër, Trump ruan një epërsi prej 0.9 pikësh në Nevada dhe një diferencë të ngushtë prej 0.3 pikësh në shtetin swing të Pensilvanisë.
Çfarë ndodh kur ka një barazim në elektorë?
Presidentët zgjidhen nga 538 zgjedhës. Ky numër është i barabartë me 100 senatorë dhe 435 anëtarë të Kongresit, plus tre vota për Uashington, DC.
Shumica e votave elektorale është 270. Fitimi i Shtëpisë së Bardhë është një fitore e hartës për kandidatët presidencialë. Ata duhet të kombinojnë shtetet që janë të sigurta në kolonën e tyre me gjendje të mjaftueshme të paqarta për të arritur në 270.
Sipas CNN, numri i përgjithshëm i votave elektorale, 538, është një numër çift, që do të thotë një barazim ka të ngjarë. Kjo ka ndodhur një herë më parë, në vitet 1800, megjithëse rregullat ishin pak më ndryshe në atë kohë.
Nëse asnjë kandidat nuk merr 270 votat e nevojshme për të fituar zgjedhjet, Kongresi i ri do të zgjidhte presidentin dhe Senati do të zgjidhte zëvendëspresidentin në atë që njihet si "zgjedhje të rastësishme".
Secili nga 50 shtetet do të merrte një votë. Republikanët aktualisht kontrollojnë më shumë delegacione të Dhomës së Përfaqësuesve.
Shtetet Swing prodhojnë një president
Stafi i dy kandidatëve po peshon mbi shtatë shtetet e kontestuara që do të vendosin kryesisht se kush do të jetë presidenti i 47-të i Amerikës. Arsyeja për “swing states”, ku mazhoranca është jashtëzakonisht e paqëndrueshme, në ndryshim nga “shtetet e sigurta”, ku pothuajse merret si e mirëqenë se shumica e njerëzve tradicionalisht votojnë ose për republikanët ose për demokratët, raporton DW.
"Shtetet Swing" mund të vendosin rezultatin. Ndaj futen në “mikroskopin” e gladiatorëve, të cilët organizojnë në këto shtete tubime të mëdha parazgjedhore dhe paguajnë shuma të mëdha parash për spote parazgjedhore deri në minutën e fundit, duke pretenduar votën e të pavendosurve.
Arizona
Për votuesit në Arizona, prioritetet përcaktohen nga faktorë gjeografikë. Shteti ndan një kufi të përbashkët me Meksikën, kështu që është në qendër të politikës amerikane për të luftuar imigracionin e paligjshëm.
Karolina e Veriut
Ishte shteti i fundit që u shfaq në listën e shteteve swing. Përpara se Biden të largohej nga gara, Trump dukej se po siguronte një epërsi në Karolinën e Veriut. Harris arriti të mbyllte ndjeshëm diferencën. Megjithatë, fakti është se në këtë shtet të veçantë, demokratët kanë humbur 10 nga 11 zgjedhjet e fundit, kështu që ndeshja parashikohet të jetë e paqartë.
Michigan
Është “zemra” e industrisë amerikane të automobilave. Është selia e Ford, General Motors dhe Chrysler, e cila tani i është bashkuar grupit Stellantis. Mbajtja e vendeve të punës në atë industri është e rëndësishme për votuesit.
Nevada
Emigracioni është një çështje kyçe për Nevadën, pasi ky shtet kufizohet me Meksikën. Një e treta e popullsisë është hispanike. Një veçori shtesë është se popullsia e Nevadës është një nga më të urbanizuarat në SHBA.
Wisconsin
Është shteti me përqindjen më të madhe të votuesve të bardhë nga çdo shtet swing. Si në vitin 2016 ashtu edhe në vitin 2020, Wisconsin regjistroi një nga normat më të larta të pjesëmarrjes në SHBA. Në të dyja garat, megjithatë, fituesi u vendos me një diferencë prej më pak se 25,000 votash.
Pensilvani
Është shteti që “vuan” nga rritja e kostos së jetesës, më shumë se çdo tjetër. Megjithatë, në të njëjtën kohë, shpimet për nxjerrjen e gazit natyror duke përdorur metodën e frakingut po rriten, me rezultat që Pensilvania është tani prodhuesi më i madh i gazit natyror në SHBA pas Teksasit.
Xhorxha
Në vitin 2020, Joe Biden fitoi shtetin e Xhorxhas. Ishte fitorja e parë për demokratët që nga viti 1992, por ishte gjithashtu një fitore tepër e ngushtë, pasi avantazhi i Biden ndaj Trump nuk ishte më shumë se 0.2%.
Pse zgjedhjet mbahen në nëntor?
Sipas Al Jazeera , deri në mesin e viteve 1800, datat e zgjedhjeve ndryshonin sipas shtetit në SHBA, për sa kohë që ato ishin planifikuar disa javë përpara mbledhjes së kolegjit zgjedhor në dhjetor të atij viti.
Për shembull, në 1844, zgjedhjet presidenciale u mbajtën gjatë një muaji, nga fillimi i nëntorit deri në fillim të dhjetorit. Disa kritikë thanë se sistemi ishte joefikas dhe shqetësoheshin se mbajtja e votave në data të ndryshme mund të ndikojë gjithashtu në rezultatet, sipas History.com.
Pas kritikave, në 1845, Kongresi Amerikan miratoi një ligj për të vendosur një datë të vetme për zgjedhjen e presidentit dhe zëvendëspresidentit në të gjitha shtetet e Unionit. Kjo datë, thuhet në akt, duhet të jetë "e marta pas së hënës së parë të nëntorit".
Por pse mbahen të martën?
Në atë kohë, shumë amerikanë në vend– atëherë më pak se 100 vjeç – merreshin me bujqësi. Kështu u zgjodh nëntori sepse nuk përkonte me sezonin e ngjeshur të mbjelljes së pranverës apo me korrjen e vjeshtës.
Shumë nga këta fermerë të hershëm amerikanë jetonin gjithashtu në zona rurale larg qendrave më të mëdha të popullsisë ku zakonisht bëhej votimi. Kjo do të thoshte se mund të duhej një ditë udhëtim për të arritur në qendrën e tyre të votimit.
Edhe dita e javës për zgjedhjet u zgjodh me bllokim. E diela u përjashtua, sepse atëherë të krishterët shkojnë në kishë. Dhe e mërkura ishte zakonisht "dita e tregut", kur fermerët shisnin prodhime dhe mallra të tjera. Për të njëjtat arsye, as e diela dhe e mërkura nuk mund të konsideroheshin ditë udhëtimi – kështu që ideja për mbajtjen e zgjedhjeve të hënën ose të enjten u hodh poshtë.
/rtsh.al/
