RTSH 24 Live

Rajon

Serbia i hap rrugë nisjes së një reformë në drejtësi të ngjashme me Shqipërinë

09/06/2021

Serbia i hap rrugë nisjes së një reformë në drejtësi të ngjashme me Shqipërinë

Parlamenti serb votoi për nisjen e procedurave për ndryshimin e Kushtetutës që do t’i hapin rrugë kryerjes së një reforme zgjedhore, e vendosur si kusht nga Bashkimi Evropian në procesin e integrimit.

Procedura tani kërkon që Komisioni për Çështjet Kushtetuese të hartojë ndryshimet, të cilat më pas do të duhet të konfirmohen nga një shumicë e dy të tretave në Parlament dhe nga qytetarët në një referendum. Është e paqartë se kur do të ndodhin të dy këto hapa, por kryetari i Parlamentit serb, Ivica Daçiç tha se referendumi mund të zhvillohet në vjeshtën e këtij viti.

Arritja e një mazhorance të domosdoshme me dy të tretat për të nisurr procesin ishte një detyrë e lehtë për shumicën qeverisëse, duke pasur parasysh që Parlamenti mbeti pa opozitë të zbatueshme pas zgjedhjeve pjesërisht të bojkotuara të vitit 2020. Për këto arsye, një grup partish të opozitës vlerësuan në prill se parlamenti aktual nuk kishte legjitimitet për të ndryshuar Kushtetutën dhe kërkoi që procesi të shtyhej deri pas zgjedhjeve të reja parlamentare.

Afati kohor i reformës kushtetuese mbetet i pasigurt, për faktin se referendumi duhet të thirret dhe konfirmohet nga një parlament i ri. Serbia është planifikuar të mbajë zgjedhjet presidenciale dhe të rëndësishme lokale deri në maj 2022, ndërsa zgjedhjet e parakohshme parlamentare u njoftuan nga Presidenti Aleksandar Vuçiç pas zgjedhjeve të bojkotuara të vitit të kaluar, ndoshta në të njëjtën kohë me zgjedhjet presidenciale dhe ato vendoret.

Megjithatë, parlamenti do të shpërndahet deri në pranverën e 2022, procesi i ndryshimit të kushtetutës, duke përfshirë mbajtjen e një referendumi të detyrueshëm, duhet të përfundojë përpara kësaj kohe. Kryetari i Asamblesë Ivica Daçiç njoftoi se qëllimi i koalicioneve qeverisëse ishte të përfundonin procesin deri në fund të vitit 2021.

Duke iu përgjigjur kërkesave të opozitës për shtyrjen, Daçiç deklaroi dje gjatë një paraqitje në Radio-Televizionin e Vojvodinës se kjo ishte një kërkesë e procesit të pranimit të Serbisë në BE. Ai shtoi se ai personalisht preferoi mënyrën aktuale në të cilën Kushtetuta rregullon gjyqësorin, sesa ndryshimet e propozuara, por që procesi do të ecte përpara.

Reformat kushtetuese në fushën e gjyqësorit kanë qenë një nga reformat më të rëndësishme që Serbia duhet të ndërmarrë në procesin e saj të integrimit në BE, por afati origjinal i vitit 2017 ka kaluar me kohë. Pritej që parlamenti i mëparshëm, mandati i të cilit zgjati nga 2016 në 2020, do të vendoste për këtë çështje, por kjo u shty për arsye të paspecifikuara.

Qëllimi i reformave kushtetuese është forcimi i pavarësisë së gjyqësorit. Deri më tani, propozimi i vetëm i disponueshëm publikisht i ndryshimeve është brë nga Ministria e Drejtësisë, në 2018. Që kur Qeveria e Serbisë paraqiti propozimin e ri në parlament për të ndryshuar Kushtetutën në Dhjetor 2020, është konsideruar si baza mbi të cilën Komisioni për Çështjet Kushtetuese do të hartojë propozimin e tij.

Propozimi i vitit 2018 është pritur me kritika nga një pjesë e komunitetit të ekspertëve. Ata vlerësuan se ai mbyll një kanal të ndikimit në gjyqësor duke i bërë Këshillin e Lartë Gjyqësor dhe Këshillin e Lartë të Prokurorisë institucionet (si në Shqipëri) e vetme përgjegjëse për zgjedhjen e gjyqtarëve dhe prokurorëve, përkatësisht. Aktualisht, parlamenti zgjedh gjyqtarët që marrin detyrën për herë të parë, si dhe zëvendësprokurorët.

Në vitin 2018, Ministria e Drejtësisë paraqiti propozimin e saj për rekomandime në Komisionin e Venecias. Pasi mori propozime se si të përmirësojmë tekstin në qershor 2018, së bashku me vlerësimin se procesi i konsultimit publik ishte "prishur nga një mjedis i ashpër politik", Ministria ndryshoi disa nga propozimet e saj.

Pas ndryshimeve, Sekretariati i Komisionit të Venecias lëshoi një Memorandum në Tetor 2018, duke vlerësuar se ndryshimet ishin bërë në përputhje me rekomandimet e Komisionit. Ky akt shkaktoi polemikë midis komunitetit serb të ekspertëve për shkak të faktit se ishte Sekretariati, një organ administrativ dhe jo ekspertët e Komisionit të Venecias, siç ishte rasti i opinionit të qershorit 2018, ai që bëri vlerësimin.