Të gjithë ata qytetarë, të cilët kanë ndërtuar pa leje, tashmë kanë një mundësi të mirë që këto ndërtime ti kthejnë në pasuri në pronësi përfundimtare të tyre.
Qeveria, në mbledhjen e së mërkurës, ka përcaktuar rregulla të hollësishme për kalimin e së drejtës së pronësisë dhe regjistrimin e pasurisë së legalizuar, pagesën, çmimin favorizes, kategoritë e subjekteve që përfitojnë falje, si dhe zbritjet e përqindjet e përdorimit të bonove të privatizimit.
Rregullat e kalimit të pronësisë dhe të regjistrimit
Konfigurimi dhe sipërfaqja e parcelës ndërtimore të ndërtimit të legalizuar do të përcaktohen nga Agjencia Shtetërore e Kadastrës, referuar evidentimit në terren. Ndërsa konfigurimi, të dhënat e sipërfaqes së parcelës ndërtimore, si dhe gjendja juridike e pasurisë për të cilën kalon pronësia, do të pasqyrohen në genplan dhe vendimmarrjen e ndërtimit që legalizohet.
Sipas vendimit të ri, kalimi i së drejtës së pronësisë dhe miratimi i masës së kompensimit financiar zbatohen pavarësisht se parcela ndërtimore u përket anëtarëve të familjes të poseduesit të ndërtimit të legalizuar apo personave me të cilët ai ka lidhje fisnore/gjinore.
Bën përjashtim rasti kur pasuria përfshihet në bashkësinë ligjore të poseduesit, sipas përcaktimeve të Kodit të Familjes.
Nëse poseduesi është bashkëpronar në pasurinë ku ndodhet ndërtimi pa leje, për rregullimin e pronësisë në parcelën ndërtimore do të zbatohen këto rregulla:
a) Kur pjesët takuese ideale të bashkëpronësisë janë të papërcaktuara, ato prezumohen të barabarta (në përpjesëtim me numrin e të gjithë bashkëpronarëve);
b) Pjesa takuese ideale e poseduesit llogaritet në sipërfaqen e parcelës ndërtimore. Nëse, pas kësaj, nuk plotësohet sipërfaqja e parcelës ndërtimore, për sipërfaqen e mbetur të saj kryhet kalimi i pronësisë në favor të poseduesit, si dhe kompensimi i bashkëpronarëve të tjerë, sipas pjesëve të tyre ideale;
c) Mosmarrëveshjet për ndarjen e parcelës dhe për masën e pjesëve takuese zgjidhen nga gjykata.
“Nëse një nga bashkëposeduesit e ndërtimit të legalizuar është pronar i vetëm i parcelës ndërtimore, nga Agjencia Shtetërore e Kadastrës miratohet bashkëpronësia mbi të, duke u transferuar poseduesve të tjerë pjesët takuese (ideale) të parcelës. Regjistrimi në regjistrat kadastralë i së drejtës së pronësisë mbi parcelën dhe pjesët takuese nga Agjencia Shtetërore e Kadastrës kryhet brenda 10 ditëve nga data e hyrjes në fuqi të vendimit të Këshillit të Ministrave, për kompensimin e pronarëve joposedues. Agjencia Shtetërore e Kadastrës përpara miratimit të vendimmarrjes për legalizim, njofton subjektin posedues të ndërtimit pa leje, për mundësinë e dorëzimit të marrëveshjes civile mbi rregullimin e raporteve të pronësisë për parcelën ndërtimore. Nëse subjekti nuk paraqet dokumentacionin e parashikuar në këtë pikë, vijohet me procedurat e mësipërme”- thuhet në vendim.
Kur parcela ndërtimore shtrihet mbi pasuri të paluajtshme, që referuar të dhënave të regjistrit kadastral rezultojnë si “pronar i pavërtetuar” (PPV), Agjencia Shtetërore e Kadastrës miraton vendimmarjen për legalizim, si për rastin kur pronësia mbi parcelën rezulton shtetërore.
Në rastet kur parcela ndërtimore shtrihet në pronë private të të tretëve, drejtoritë vendore të ASHK-së dërgojnë propozimet për masën dhe vlerën e kompensimit financiar të pronarëve joposedues, pranë drejtorisë së përgjithshme të ASHK-së, brenda 60 ditëve nga vendimmarrja për legalizim. Kjo e fundit përcjell në Këshillin e Ministrave, për miratim, masën dhe vlerën e kompensimit.
"Si rregull, për shtesat në ndërtim të regjistruar në regjistrat kadastralë, kalimi i së drejtës së pronësisë zbatohet vetëm për sipërfaqen e gjurmës së shtesës. Përjashtimisht, kur ndërtimi i regjistruar, që trajtohet në kuadër të shtesës, nuk ka të zgjidhura marrëdhëniet mbi truallin, atëherë kalimi i pronësisë do të kryhet edhe për të, sipas sipërfaqes së gjurmës së ndërtimit të regjistruar.“- thuhet në vendim.
Për ndërtimet e llojit “shtesë në lartësi”, në pallate të regjistruara, kur poseduesi i shtesës nuk është pronar i njësisë ndërtimore në objektin ekzistues, me vendimmarrjen për legalizim miratohet e drejta e pronësisë për pjesën takuese ideale të truallit në hapësirën e përbashkët (në bashkëpronësi të detyrueshme), si dhe kompensimi i banorëve të tjerë, sipas procedurave të këtij vendimi.
Kur poseduesi i ndërtimit pa leje nuk është pronar i truallit dhe kjo pronë rezulton e sekuestruar, ekzekutimi i detyrueshëm, në këtë rast, vijon mbi shumën e kompensimit financiar dhe Agjencia Shtetërore e Kadastrës njofton përmbaruesin gjyqësor për ekzekutimin.
Mbivendosja e titujve të pronësisë
Kur për truallin e parcelës ndërtimore ka mbivendosje të disa titujve të pronësisë, vendimi i Këshilli të Ministrave për masën dhe vlerën e kompensimit financiar do të miratohet pa përcaktuar subjektin përfitues.
Vlera e kompensimit financiar vendoset në një llogari bankare të posaçme nga Agjencia e Trajtimit të Pronave dhe vihet në dispozicion të subjektit që do të rezultojë përfitues nga vendimi gjyqësor i formës së prerë, që zgjidh mbivendosjen.
Çmimi i shitjes dhe mënyra e pagesës
Vendimi ka përcaktuar edhe rastet që lidhen me çmimin e shitjes së parcelës ndërtimore për ndërtimet pa leje me funksion banimi (përfshirë dhe shtesat në ndërtime me leje), që do të llogariten si përqindje mbi vlerën e pronës, sipas llojit “tokë truall”, të miratuar me vendim të Këshillit të Ministrave.
Për ndërtimet pa leje me funksion banimi, çmimi i shitjes për një metër katror është 50% e vlerës së përcaktuar për pasurinë “tokë truall”, në njësinë administrative dhe zonën kadastrale përkatëse.
Për ndërtimet pa leje të ndërtuara brenda territorit të njësive administrative fshat, kur çmimi për metër katror i përllogaritur sipas kësaj pike është më i vogël se 400 lekë apo më i madh se 1 500 lekë, çmimi që aplikohet për shitjen e parcelës ndërtimore do të jetë në këto vlera kufi.
Ndërsa për ndërtimet pa leje, të ndërtuara brenda territorit të njësive administrative qytet, kur çmimi për metër katror i përllogaritur sipas kësaj pike është më i vogël se 500 lekë apo më i madh se 2 000 lekë, çmimi që aplikohet për shitjen e parcelës ndërtimore do të jetë në këto vlera kufi.
Për shtesat në ndërtime me leje, me funksion banimi, pavarësisht nga territori ku ato janë ngritur, kur çmimi për metër katror i përllogaritur sipas kësaj pike është më i vogël se 1 000 lekë apo më i madh se 3 000 lekë, çmimi që aplikohet për sipërfaqen përkatëse do të jetë në këto vlera kufi.
Agjencia Shtetërore e Kadastrës njofton subjektin përfitues për kryerjen e pagesave për parcelën ndërtimore, jo më vonë se 30 ditë nga data e evidentimit në terren të ndërtimit pa leje.
Njoftimi përmban vlerën e pagesës, mundësinë për pagesë në pjesë, si dhe afatet e shlyerjes dhe dërgohet tek subjekti nëpërmjet portalit “e-Albania” ose në rrugë postare (kur mungojnë të dhënat personale (ID) të subjektit).
Shlyerja e vlerës së parcelës ndërtimore nga poseduesi i ndërtimit pa leje bëhet pas njoftimit me shkrim nga Agjencia Shtetërore e Kadastrës.
Nëse shlyerja bëhet brenda 30 ditëve nga data e marrjes dijeni për njoftimin, përfitohet zbritje prej 20% nga vlera e mbetur e detyrimit, pavarësisht nga funksioni i ndërtimit pa leje.
Kjo zbritje përfitohet edhe për vlerën e parcelës ndërtimore për objektet e dyta pa leje. Vlerë e mbetur e detyrimit konsiderohet ajo e përftuar pas zbritjes me 50% në bono privatizimi.
Kur poseduesi i ndërtimit pa leje nuk shlyen brenda afatit vlerën e parcelës ndërtimore, ndërtimi i legalizuar dhe parcela do të regjistrohen me hipotekë ligjore.
Kategoritë e subjekteve që përfitojnë falje pagese dhe bonot e privatizimit
Detyrimi financiar për vlerën e parcelës ndërtimore falet me paraqitjen e dëshmisë zyrtare përkatëse, për kategoritë: Poseduesit e ndërtimeve pa leje që kanë statusin e invalidit paraplegjik; që kanë statusin e invalidit tetraplegjik; që kanë statusin e të verbrit.
Përfitojnë falje të pjesshme, në masën 50% nga vlera e llogaritur e parcelës ndërtimore poseduesit e ndërtimeve pa leje që kanë në përbërje familjare persona me statusin e invalidit para dhe tetraplegjik;
që kanë në përbërje familjare persona me statusin e të verbrit; që kanë në përbërje familjare persona me statusin e invalidit të punës ose që kanë bashkëshortë me këtë status; që kanë statusin e dëshmorit të
atdheut/familjarët e tyre; që përfshihen në kategorinë “familjet njëprindërore që kanë në ngarkim fëmijë”, ku përfshihen edhe vajzat nëna; që kanë mbushur moshën e pensionit.
Ndërsa poseduesit e ndërtimeve pa leje, që janë subjekte të ndihmës ekonomike, përfitojnë falje të pjesshme në masën 30% nga vlera e parcelës.
Lehtësitë, sipas pikave të mësipërme, përfitohen për ato ndërtime për të cilat nuk është shlyer ende detyrimi financiar për parcelën ndërtimore.
Nuk përfitojnë lehtësitë, për shkak të statusit të veçantë, subjektet të cilat nuk janë aplikuese për legalizim, por u janë njohur të drejtat mbi ndërtimin pa leje përmes një veprimi juridiko-civil me akt noterial për kalimin e së drejtës së legalizimit apo deklaratës noteriale të aplikuesit.
Bashkësitë fetare, që kanë lidhur marrëveshje me Këshillin e Ministrave, për objektet e kultit, institucionet e arsimit parashkollor, parauniversitar dhe universitar, objektet me destinacion për shërbime sociale a shëndetësore, përjashtohen nga pagesa për parcelën ndërtimore.
Pagesa e detyrimit financiar për parcelën ndërtimore, pavarësisht nga funksioni i objektit pa leje, mund të kryhet:
a) në lekë, në vlerë të plotë monetare;
b) me bono privatizimi, deri në 50% të vlerës së parcelës.
/rtsh.al/ a.meta/
